عملیات بستان (طریق القدس)
شرح عملیات :
در این عملیات نیروها در قالب گردانهای رزمی و پشتیبانی سازماندهی شدند و با نام گذاری تیپ ۱۴ امام حسین علیه السّلام خود را برای انجام دستورات فرمانده کل قوا آماده ساختند.
علت انتخاب عدد ۱۴ بعد از تیپ اتصال این یگان به زنجیره اهل بیت عصمت و طهارت عليه السّلام بود و انتخاب نام امام حسین علیه السّلام بعد از عدد ۱۴ به خاطر عشق و علاقه وافر رزمندگان به آن شهید آزاده بود. همچنین نام گردان ها و واحدها به نام ائمه معصوم نامگذاری شد. بنا بر تدبیر فرماندهی وقت، پس از عملیات ثامن الائمه در جنوب به تیپ امام حسین علیه السّلام مأموریت داده شد که به منطقه عملیاتی جدیدی در د منطقة . عمومی سوسنگرد، دهلاویه و بستان بروند و ضمن شناسایی منطقه و توان و گسترش ،دشمن آماده انجام عملیات در این منطقه باشند.
در ساعت سه بامداد ۱۳۶۰/۹/۸ از محورهای عملیاتی تعیین شده، نیروهای خودی به طرف دشمن حمله کردند و با غافلگیر کردن نیروهای عراقی، شکست سختی به آنان وارد شد؛ چنانکه مجبور به ترک منطقه شدند. تیپ مقدس امام حسین علیه السّلام در محورهای یکم (تپه سبز و دیدگاه های ۲ و ۳ و محور دوم (دهکده، شاوریه موفق شد خطوط دشمن را که با آتش شدید توپخانه و زرهی پشتیبانی میشد در هم بشکند و در اولین ساعات عملیات، ضمن انهدام تجهیزات دفاعی دشمن و آزادسازی شهر بستان به اهداف از پیش تعیین شده برسند.
در این عملیات به دلیل زخمی شدن تعدادی از نیروهای تخریب به ویژه مرتضی تیموری و خارج شدن از منطقه در عملیات ثامن الائمه و تنگی زمان فرصت جذب نیرو نبود؛ بنابراین گروه تخریب با کمترین نیرو وارد عملیات شد و با روندی که برای خود ترسیم کرده بودند ابتدا کار شناسایی و سپس باز کردن معابر را به عهده گرفتند در این خصوص سید مرتضی رضویان، فرمانده تخریب در این عملیات چنین روایت میکند
پس از عملیات ثامن الائمه و بعد از جمع آوری مینهای منطقه دارخویین تا آبادان در شرق کارون همراه با بچههای طرح و عملیات عازم دشت آزادگان
شدیم. قرار بود عملیات آزادسازی بستان انجام شود. گشت ها را شروع کردیم. مجید حاج شفیعی ها مسئول خنثی سازی محور الله اکبر شد و من مسئولیت محور هور و چزابه را بر عهده گرفتم حدود دوازده تا گشت و شناسایی و خنثی سازی میدان مین را تا قبل از عملیات انجام دادیم. دو معبر در محور الله اکبر و چهار معبر در محور هور و چزابه و سابله داشتیم
حدود یک هفته به عملیات مانده همۀ معبرها جز یک منطقه رملی در تپه الله اکبر را که در شناسایی نشان کرده بودیم به دلیل جابه جایی رملها گم شد و این موضوع عادی بود و از قبل این پیش بینی را کرده بودیم. البته با بارش باران در آن شب کمترین مشکل را در این باره داشتیم عملیات در ساعت اولیه روز هشتم آذرماه ۱۳۶۰ آغاز شد.
تمام معبرها باز شد جز معبر الله اکبر که تعدادی از بچه ها به آنجا رفتند و
میدان را باز کردند و تعدادی هم روی مین رفتند.
یکی دیگر از برنامههای تخریب انهدام پل بود.
در منطقهٔ صالح حسن روی رودخانه ،سابله یکی از شعب کرخه، پلی بود که چون احتمال میدادند عراقیها از این پل عبور کنند و به سمت شرق بستان نفوذ کنند، به ما دستور داده شد تا آن را منهدم کنیم
ما چند تا خرج گود استوانه ای شکل که موادش از نیترات آمونیوم بود و برعکس سایر مواد منفجره موج انفجارش به پایین فشار می آورد را روی قفلهای پل بستیم و آن را منفجر کردیم این طور راه را برای عراقی ها بستیم.
بعد به اتفاق حسین خرازی و چند نفر دیگر در منطقهٔ صالح حسن در یک گودال گیر افتادیم. نمی دانستیم از کدام طرف برویم حسین قرآن کوچکی به همراه داشت. آن را باز کرد استخاره ای گرفت و حرکت کردیم؛ و ما در ادامه راه به سمت
هور
خط قربانعلی عرب رفتیم.
به دلیل اینکه بعد از عملیات مردم منطقه به بستان برگشتند چند روزی هم مشغول خنثی سازی میدانهای مین و مینهای پراکنده در منطقه شدیم.» (مرتضی رضویان گذرگاه سیم و سرب نوشته مصطفی یاری، ص ۳۳) هنوز تخریب شکل نگرفته بود و بیشتر با نیروهای اطلاعات عملیات به شناسایی می رفتند؛ اما همچنان به مأموریت ،خود خنثی سازی میدانهای مین و شناسایی میدانها می پرداختند. در این باره سید علی بنی لوحی مسئول ستاد تیپ امام حسین علیه السّلام چنین روایت میکند
… از آبان ماه در منطقه حضور پیدا کردیم و کار شناسایی را انجام دادیم. حسین خرازی فرمانده تیپ امام حسین علیه السّلام و عباس کردآبادی، فرمانده تیپ ۳۴ امام سجاد علیه السّلام در منطقه مستقر شدند و بلافاصله نیروهای شناسایی و تخریب که اسامی برخی از آنها عبارت بود از بهرامی، سید مرتضی رضویان، سید حسن حسینی حمید رئیسی و مجید حاج شفیعی ها به همراه یک گروه متشکل از ۵۰ نفر تا روز هفتم آذرماه به صورت مداوم در سطح منطقه شمال کرخه نسبت به انجام شناسایی اطلاعات جامعی را کسب کردند. نیروهای اطلاعات و بچههای تخریب تجربه کافی داشتند و از زبده ترین رزمندگان دفاع مقدس بودند این دو همیشه باهم بودند.» (یادداشتهای سید علی بنی لوحی سند شمارهٔ ۱۵۲۶ نبرد طریق القدس امیر رزاق زاده، ص ۳۱۸ وی نیز در خصوص نقش واحد مهندسی لشکر و تخریب می نویسد
… در ساختار یگانهای رزمی سپاه در دوران دفاع مقدس، گردان مهندسی که کارهای جاده و پلها را اجرا میکرد با گردان تخریب که مأموریت پاکسازی میدانهای مین و باز کردن معابر را ،داشت جدای از هم .بود شاید همین ساختار که بر اساس تجربه موفق از شروع جنگ به دست آمده بود، باعث شد که گردان تخریب در یگانهای رزمی سپاه هویت مستقلی به دست آوردند و نیروهای شجاع و خط شکن را جذب خود .کنند در حقیقت بهترین و شهادت طلبانه ترین نیروهای یگانهای رزمی در واحد تخریب مشغول به کار بودند در عملیات طریق القدس این شرایط حاکم بود برای همین در شناسایی و باز کردن معابر به خصوص در «شاکریه» و ارتفاعات رملی موفقیت خوبی به دست آوردند. نیروهای تخریب همراه با نیروهای اطلاعات عملیات همیشه و چند ماه قبل از شروع عملیات مأموریتهای خود را دنبال میکردند» نبرد طریق القدس امیر رزاق زاده، ص ۴۰۱ در خصوص فعالیت نیروهای تخریب در این عملیات، مرکز مطالعات و
تحقیقات سپاه چنین توضیح میدهد
… حدود ساعت یک بامداد نیروها نزدیک مواضع دشمن میرسند. نیروهای تخریب محور شمالی که کارشان را از شب قبل آغاز و قسمتی از معبر را باز کرده بودند، میکوشند تا معبر را به طور کامل باز کنند گروه های سه محور با مسئولیت مرتضی رضویان مرتضی تیموری و در محور اول تیپ امام حسین علیه السّلام و مجید حاج شفیعیها در محور دوم تیپ امام حسین علیه السلام همراه با نیروهای اطلاعات عملیات برادران مهدی ،زیدی حمید رئیسی و اصغر شفیعیون، احمد زیدی، سید علی حسینی و علی رضایی تلاش مضاعفی را آغاز میکنند؛ چراکه هشیار شدن نیروهای عراقی در محور جنوب کرخه کار تخریبچی ها را سخت تر میکند
،
در محورهای شمال و جنوب ،کرخه گروههای تخریب در میدانهای مین با یکسری مین های کپسولی مواجه میشوند که ضمن خنثی کردن آنها، میدان را نیز پاکسازی میکنند و پس از برداشتن سیم خاردارهای رشتهای و حلقوی راه را برای عبور رزمندگان آماده میسازند؛ اما در محور شمال کرخه وضعیت به گونه ای دیگر بود. در این معبر تخریبچیها نمیتوانند معبر را باز کنند؛ زیرا با یک گروه از نیروهای گشت و شناسایی عراقی برخورد میکنند و درگیر میشوند مجید حاج شفیعی ها هم با رعایت احتیاط مسیر گروهش را تغییر میدهد و با دور زدن گروه گشتی عراقی خود را به ابتدای معبر میرساند و پس از پشت سر گذاشتن موانع شروع به پاکسازی معبری میکند که شبهای قبل قسمتی از آن را خنثی کرده بودند. در حین انجام کار چند نفر از بچه ها نیز زخمی و شهید میشوند. خود مجید هم زخمی میشود و سرانجام تمامی معابر میدان مین باز میگردد.» (پیاده شده نوار
۱ در این عملیات مرتضی تیموری به علت مجروحیت دوران نقاهت را طی میکرد و مسئولیت برعهده مرتضی رضویان بود که در کتاب طریق القدس به آن اشاره نشده است.
ملیات بستان (طریق القدس )
مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ با موضوع بازخوانی عملیات شماره ۳۷۲۲ مورخ
۱۳۶۰/۹/۱۷، نبرد طریق القدس امیر رزاق زاده، ص ۴۷۹
اهم فعالیت های تخریب در این عملیات
۱- گشت و شناسایی دقیق منطقه از تپه الله اکبر تا چزابه؛ ۲ باز کردن معبرهای شناسایی شده تا قبل از شب عملیات؛ – انفجار و تخریب پل سابله به جهت جلوگیری از نفوذ دشمن؛ ۴- خنثی سازی میدانهای مین و مینهای پراکنده
در
منطقه
